Ngoài rối loạn tiêu hóa, Bệnh táo bón có thể từ các nguyên nhân khác như: chế độ ăn, uống nước, thói quen đi ngoài, tuổi tác thì nhiều loại thuốc, bao gồm thuốc điều trị bệnh cao huyết áp, trầm cảm và thuốc ngủ, thuốc nhuận tràng. Trong một số ít trường hợp, táo bón có thể là dấu hiệu của những chứng bệnh nghiêm trọng như ung thư đại trực tràng, rối loạn hormon hoặc bệnh tự miễn.

Hiểu biết cơ bản về bệnh táo bón

Táo bón là một rối loạn tiêu hóa rất hay gặp đặc trưng bởi giảm số lần đi ngoài (tiêu), phân khó rặn hoặc phải gắng sức. Nhìn chung, bệnh nhân bị xem là táo bón khi đi ngoài dưới 3 lần mỗi tuần, phân khó rặn và khô.

Dấu hiệu và triệu chứng táo bón

Không đi ngoài hằng ngày không đồng nghĩa với táo bón. Tuy nhiên, cần nghĩ đến táo bón nếu có các triệu chứng sau:

  • Đi ngoài phân cứng dưới 3 lần/tuần
  • Thường xuyên phải gắng sức để rặn
  • Bụng chướng hoặc khó chịu
  • Căng thẳng quá mức trong các lần đi tiêu.
  • Trải nghiệm một cảm giác tắc nghẽn trực tràng.
  • Có cảm giác không đầy đủ sau khi đã đi tiêu.
  • Cần phải sử dụng thao tác bằng tay để đi tiêu, chẳng hạn như thao tác của ngón tay hoặc bụng dưới.

Mặc dù táo bón có thể bị khó chịu nhưng thường không nghiêm trọng. Hầu hết những người bị táo bón không tìm kiếm sự chăm sóc của bác sĩ. Tuy nhiên, táo bón kinh niên có thể dẫn đến biến chứng hoặc là triệu chứng của một rối loạn tiềm ẩn nghiêm trọng.

Đi khám bác sĩ nếu trải nghiệm khởi đầu táo bón không giải thích được hoặc sự thay đổi trong thói quen ruột, hoặc nếu các triệu chứng nghiêm trọng và kéo dài hơn ba tuần. Cũng yêu cầu chăm sóc y tế nếu gặp bất cứ dấu hiệu hay triệu chứng sau đây, mà có thể chỉ ra một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng hơn:

  • Không đi tiêu xảy ra hơn ba ngày, mặc dù những thay đổi khắc phục trong chế độ ăn uống hoặc tập thể dục.
  • Đau bụng dữ dội.
  • Máu trong phân.
  • Táo bón sau tiêu chảy.
  • Đau trực tràng.
  • Phân nhỏ giống như bút chì.
  • Không giải thích được giảm cân.

Nguyên nhân táo bón

Một số yếu tố có thể gây táo bón gồm

  • Không uống đủ nước
  • Chế độ ăn ít chất xơ
  • Không chú ý đến thói quen đi ngoài
  • Tuổi già
  • Ít vận động thể lực
  • Có thai
  • Bị bệnh

Nhiều loại thuốc, bao gồm thuốc điều trị bệnh Parkinson, cao huyết áp, trầm cảm  và thuốc ngủ cũng gây táo bón. Thường xuyên dùng thuốc nhuận tràng cũng có thể dẫn đến táo bón. Trong một số ít trường hợp, táo bón có thể là dấu hiệu của những chứng bệnh nghiêm trọng như ung thư đại trực tràng, rối loạn hormon hoặc bệnh tự miễn.

Đôi khi táo bón ở trẻ em là do trẻ mải chơi quên đi vệ sinh. Trẻ nhỏ có thể bị táo bón do sợ hoặc không muốn vào nhà vệ sinh.

Xét nghiệm và chẩn đoán táo bón

Chẩn đoán táo bón nói chung tuỳ thuộc vào hỏi bệnh sử và khám thực thể. Cần loại trừ nguyên nhân do tắc ruột, rối loạn nội tiết (như cường giáp), rối loạn điện giải (ví dụ tăng calci máu) hoặc do dùng thuốc. Các xét nghiệm có thể được chỉ định gồm:

  • Xét nghiệm tìm máu vi thể trong phân
  • Chụp đại tràng có thuốc cản quang
  • Soi đại tràng sigma
  • Soi đại tràng
  • Đo áp lực hậu môn trực tràng

Phương pháp điều trị và thuốc táo bón

Thay đổi lối sống, thường xuyên vận động thể lực, Uống đủ nước, bổ sung thêm chất xơ vào chế độ ăn Dùng một số thuốc như dầu khoáng hoặc docusat (Colace, Surfak) để làm mềm phân giúp dễ đi ngoài. Tuy nhiên cần tránh dùng thường xuyên những thuốc này. Cũng có thể uống sữa magiê có tác dụng nhuận tràng nhẹ.

Trong hầu hết trường hợp, thay đổi chế độ ăn uống và lối sống sẽ giúp giảm triệu chứng và quản lý táo bón. Hãy xem xét một hoặc nhiều điều sau đây:

Chế độ ăn nhiều chất xơ. Chế độ ăn uống ít nhất 20 – 35 gam chất xơ mỗi ngày sẽ giúp phân mềm mại. Chất xơ thực phẩm bao gồm các loại đậu, ngũ cốc và hoa quả tươi và rau. Hạn chế các loại thực phẩm có ít hoặc không có chất xơ, như pho mát, thịt và thực phẩm chế biến.

Thường xuyên tập thể dục. Hoạt động thể chất sẽ giúp kích thích hoạt động đường ruột.

Đầy đủ lượng dịch. Uống thật nhiều nước và các chất lỏng khác sẽ giúp làm mềm phân.

Hãy dành thời gian để đi tiêu. Dành đủ thời gian để cho phép yên tĩnh vào nhà vệ sinh. Và đừng bỏ qua các yêu cầu để đi tiêu.

Thuốc nhuận tràng. Những loại thuốc không kê toa cần được xem xét như là một phương sách cuối cùng, vì có thể trở nên nghiện. Có một số loại khác của thuốc nhuận tràng:

Chất kích thích. Gây co thắt nhịp nhàng trong ruột. Ví dụ bao gồm Correctol, Dulcolax và Senokot.

Dầu mỡ bôi trơn cho phép phân di chuyển qua ruột già dễ dàng hơn. Ví dụ như dầu khoáng.

Làm mềm phân, làm ẩm và giúp ngăn ngừa mất nước. Ví dụ bao gồm Colace và Surfak.

Bổ sung chất xơ thường được coi là an toàn nhất của thuốc nhuận tràng. Ví dụ bao gồm FiberCon, Metamucil, Konsyl, Serutan và Citrucel. Phải được thực hiện với nhiều nước.

Thẩm thấu chất lỏng giúp di chuyển qua ruột kết. Ví dụ bao gồm Cephulac, Sorbitol và Miralax.

Thuốc nhuận tràng muối như một miếng bọt biển để lấy nước vào ruột cho dễ dàng hơn. Ví dụ như sữa magiê và MO.

Kích hoạt Chloride. Các lubiprostone có sẵn của đơn thuốc và tăng chất dịch của phân.

5 – HT- 4 agonist. Hợp chất kích thích cơ thể làm tăng tiết chất dịch trong ruột và làm giảm thời gian qua trực tràng. Prucalopride là một trong số 5 – HT- 4 agonist.

Nếu rối loạn tiềm ẩn gây ra táo bón, điều trị sẽ được nhằm vào nguyên nhân cụ thể. Nếu rối loạn chức năng sàn chậu là nguyên nhân của táo bón, bác sĩ có thể đề nghị phản hồi sinh học như là điều trị. Đào tạo lại kỹ thuật này có thể giúp phối hợp các cơ sử dụng để đi tiêu.

Nếu đang mang thai và bị táo bón hãy thử ăn nhiều chất xơ thực phẩm, chẳng hạn như hoa quả, rau và ngũ cốc. Uống nhiều chất lỏng và tập thể dục nhiều như có thể. Bơi lội và đi bộ có thể là sự lựa chọn tốt.

Nếu táo bón không đáp ứng với những thay đổi trong lối sống hoặc điều trị y tế, phẫu thuật cắt bỏ một phần ruột già có thể được khuyến khích. Trong thủ tục này, vấn đề phân khúc hay các phân đoạn của cơ thắt hậu môn hay trực tràng được loại bỏ.

Trên tất cả, công nhận rằng một chương trình điều trị thành công có thể mất thời gian và công sức.

Thuốc thay thế

Trong nhiều trường hợp, thay đổi đơn giản phong cách sống và chế độ ăn uống có thể giúp giảm các triệu chứng táo bón. Một số phương pháp thay thế cũng có thể cung cấp cứu trợ mặc dù chúng chưa được nghiên cứu rộng rãi.

Massage. Massage bằng cách thao tác, nén và kéo căng da, cơ bắp và khớp xương. Khi áp dụng vào vùng bụng, xoa bóp có thể giúp thư giãn các cơ có hỗ trợ bàng quang và ruột và giúp thúc đẩy hoạt động ruột.

Châm cứu. Có truyền thống Trung Quốc liên quan đến việc chèn và thao tác kim. Các liệu pháp có thể giúp kích thích đại tràng và giảm đau do táo bón, mặc dù hiệu quả của nó cho điều này chưa được chứng minh.

Biện pháp vi lượng đồng căn. Vi lượng đồng căn là một hệ thống toàn diện của thuốc không độc. Nhiều biện pháp vi lượng đồng căn, và thường bao gồm các thuốc nhuận tràng thực vật . Một bác sĩ có thể kê các vi lượng đồng căn bryonia thảo dược để chữa trị cho phân cứng. Nếu có thắc mắc, thảo luận với bác sĩ hoặc dược sĩ.

Phòng bệnh táo bón

Để phòng ngừa táo bón, cần:

  • Thường xuyên ăn chất xơ: Chọn những loại thực phẩm nhiều chất xơ như trái cây, rau, đậu đỗ, ngũ cốc nguyên cám.
  • Hạn chế những loại thực phẩm dễ gây táo bón. Những loại thực phẩm giàu chất béo, đường và ít chất xơ như kem, pho mát, thực phẩm chế biến sẵn có thể gây táo bón hoặc làm cho táo bón nặng thêm.
  • Uống nhiều nước. Lượng nước cần uống mỗi ngày ở từng người phụ thuộc vào tuổi, giới tính, sức khỏe, mức độ hoạt động thể lực và nhiều yếu tố khác.
  • Tăng cường hoạt động thể lực.
  • Đi ngoài ngay khi có nhu cầu: Càng nhịn lâu, nước sẽ càng bị hấp thu và phân sẽ càng cứng.
  • Không quá lạm dụng thuốc nhuận tràng.